Systemen binnen samengestelde gezinnen: alle in's & out's

Als je opgroeit met gescheiden ouders is de kans groot dat je op een gegeven moment te maken krijgt met een nieuwe partner van je vader of moeder, misschien zelfs met hun kinderen. Vooral wanneer je met hen in één huis woont en dus een samengesteld gezin vormt, lopen de verschillende ‘rollen’ en biologische systemen door elkaar. Hoe vindt iedereen dan z’n plek?

De valkuilen van nieuwe systemen

De eerste valkuil is dat het ‘nieuwe gezin’ opeens van elkaar moet gaan houden. Dat moet groeien en is er nooit opeens. Herken je het dat je vader of moeder helemaal verliefd is, maar jij niet door diezelfde roze bril kijkt? Daardoor kan je je ineens jaloers of verdrietig voelen, omdat je vader of moeder opeens ook van die ander houdt, inclusief zijn of haar eventuele kinderen. Waarbij vaak de ongeschreven regel geldt dat alle kinderen ‘gelijk’ worden getrokken. Misschien voelt het ook wel alsof de nieuwe partner van bijvoorbeeld je moeder ineens de plek van je vader inneemt, of andersom.

Belangrijk om te beseffen is dat systemisch gezien een stiefouder nooit jouw ouder kan worden. Jouw biologische ouders blijven altijd samen jouw biologische ouders, of ze nu gescheiden zijn of niet. Die plek kan en mag door niemand worden ingenomen. Stiefouders hebben systemisch gezien niet de plek of taak om te zorgen voor de kinderen van hun partner. Doen ze dat wel, vanuit een passende plek en met respect voor jou en je beide ouders, dan kunnen ze natuurlijk wel een hele fijne rol vervullen in jouw leven.

Waarom slaagt de ene stiefouder er wel in om een fijne rol te vervullen en de ander niet? Dat heeft natuurlijk met veel dingen te maken, bijvoorbeeld het karakter of hoe de nieuwe partner zich opstelt in het gezin. Ook heeft het veel te maken met hoe jouw vader of moeder ermee omgaat. Staat de nieuwe partner nu ineens op één en dien jij je als kind aan te passen, of andersom?

Systemisch gezien

Vanuit het systemisch vak adviseer ik vaak aan ouders: als je niet gescheiden bent, stel dan altijd jullie liefdesrelatie vóór de relatie met jullie kinderen. Dat betekent eigenlijk dat ze zorgen dat ze als partners oké zijn samen, waardoor je je als kind veilig voelt. Zijn je ouders gescheiden en hebben ze een nieuwe partner, en geen nieuwe kinderen gekregen, dan werkt dat anders. Dan gaat systemisch gezien jij als kind altijd vóór de nieuwe partner. Dus bij het stellen van prioriteiten zorgt de ouder in de ideale situatie dan in eerste instantie voor jou als kind en dan pas voor de nieuwe partner.

En dat is precies een valkuil waar veel gescheiden ouders in trappen. Ze denken dat hun nieuwe relatie voor de kinderen gaat. Misschien wel herkenbaar voor je. Je moeder laat de mening van haar nieuwe vriend over belangrijke dingen in jullie gezin doorslaggevend zijn, of je vader is alleen nog maar met zijn vriendin waardoor jullie band verandert, of je merkt dat je stiefmoeder eigenlijk graag je moeder wil zijn en zich daar ook naar gedraagt... En dat werkt juist averechts.

Mijn belangrijkste tip

Blijf bij jezelf en gun iedereen in het samengestelde gezin de eigen plek (hoe lastig soms ook). Je kunt nooit de partner van je ouders worden, dus geef de nieuwe partner die plek. Net als dat niemand jouw plek als dochter of zoon van je vader en moeder kan innemen. (H)erken ook jouw eigen plek als kind van je ouder(s). Die plek is en blijft van jou. En op die plek sta jij altijd in je kracht.

Wil je meer over dit onderwerp horen? Check dan de podcastaflevering met Aimee van Scheidverhalen.